Pages

స్వాగతం

కం|| అందమ్ముగ తెలుగు కవిత | లందింతుము, చదివిమీరు స్వారస్యముతో | స్పందనలందించుటకై | చందన తాంబూల విధుల స్వాగతమిదియే!

==========================================================================================================

14, డిసెంబర్ 2013, శనివారం

మరీచిక

[పింగళి వేంకట శ్రీనివాసరావు]

అలతి దవ్వున కానవచ్చెను | అప్సరాంగన వంటి అంగన
చూపులందున చూపు కలుపుచు | కనులపాత్రల నన్ను ద్రావుచు
కన్ను గీటుచు సైగచేసెను | కౌగిలింతకు నన్ను రమ్మని
లలన చూపుల మేను మరచితి | దరహసించితి పరవశమ్మున
చూపుమరలక నామె వైపే | నన్ను నేనే కోలుపోయితి
పృథివి కదలెను కాలి యడుగున | అడుగు వెంబడి అడుగు వేయుచు
పయన మైతిని యువిద పథమున | ఏగుచుంటిని పయనమాపక
అంతలో నొక మజిలి చెంగట  | అంగనామణి వేరె యొక్కతె
ఆర్తితో దరిచేరి సాగిలె | హృదయపద్మ నివేదనమ్ముగ.
మోము ద్రిప్పితి దారి మార్చితి  |  దవ్వులంగల పడతి జూచుచు.
పయనమాపక పడతి బాటను | ఏగితేగితి అలయుదనుకను
ఎంత యేగిన దవ్వు తరుగదు | అంగనామణి చెంగలించదు
పసిడి ప్రాయము వడలి పోయెను | పశ్చిమాద్రికి చేరె సూర్యుడు.
పయన మాపితి పడతి జూచితి | ఎవరు నీవని గద్దరించితి.
కిలకిలార్భటి చేసి యంగన | వెర్రివాడా! వెంగళప్పా!
మోసపోయితివీవు ననుగని | "మరీచిక" నా నామమనుచును
అదృశించెను అంతలోనే | మెరుపు తీవై గగన వీధిని.
వెనుక జూచితి వెల్లువైచను | వెక్కిరింతగ నన్ను జూచుచు
హృదయపద్మ నివేదనా సతి | "తేజి" కనబడె గగన తలమున
ఆత్మ లోనికి చూచుకొంటిని | అంతర్ముఖావలోకినై
తళుకు కాంచన మృగముగని మది | కాలదన్నితి హృదయరాణిని
కూర్మి లేని యేకాకినై  | కోలుపోయితి బ్రతుకు మాధురి
పండె బ్రతుకిట మోడువలెనే  | స్వప్నమాయెను జీవితమ్మే!

6, నవంబర్ 2013, బుధవారం

మహాకవి దాశరథి కి కవుల నివాళి



మహాకవి దాశరథి వర్థంతి సందర్భంగా "తెలంగాణ భాషా సాంస్కృతిక మండలి"  శ్రీ గంటా జలంధర్ రెడ్డి గారి ఆధ్వర్యంలో నిర్వహిస్తున్న "రెండురోజుల జాతీయ సదస్సు" లో భాగంగా విడుదల చేసిన రుద్రవీణపై కోటిరాగాలు (దాశరథి కృష్ణమాచార్య వ్యక్తిత్వ సాహిత్యాలపై వివిధ కవుల నివాళి) అనే పుస్తకంలో చోటు దక్కించుకున్న నా గేయం. ఇది వారు అస్తమించిన సందర్భంలో 1987లో వ్రాసినది ఇప్పుడు ఇలా ప్రచురింపబడటం ఆనందదాయకంగా వుంది.
------------------------------------------------------------------------------------------
(పింగళి శశిధర్)

కోటి రతనాల వీణ - తన
తెలంగాణ లో
మారు మ్రోగిన కంఠంబు
మూగ వోయె -
బూజు పట్టిన భావాల - రాజు
నైజాము పై
పదను పాళీల కలము తో
కదము నడపి -
తిమిర రక్కసి - కోరలు
పెఱికి వేయ - ఘోర
సమరము సేసిన సాహసీడు -
కుపిత మనస్కుల చూచి - క్రుధ్ధుడై -
తన రుద్ర వీణ పై
ఢమ ఢమ రున్నినాదాలు
చేసి - చేసి
అలసిపోయిన - ఆ
కవి చంద్రుడతడె
దాశరథి - తా
నాకస వేదిపైన
వెలుగుచున్నాడు
తెలుగు కైతలు - దిక్కుల
వెలువరింప !!

15, జులై 2013, సోమవారం

మేక రాక పై...

( సుమారు గా ౩౦ సంవత్సరాల క్రితం హైదరాబాదు మల్కాజిగిరి లో ఒకరోజు రెండవ ఆట సినిమా "జష్టిస్ చౌదరి" చూసి వస్తుంటే విచిత్రంగా ఒక మేక వెనుకనుండి పరుగున వచ్చి మాతో కలసి నడవసాగింది. కొంతసేపటికి గమనించి ఎంత అదిలించినా పోకుండా మాతోనే యింటిదాకా వచ్చింది. పాపం ఏ కుక్కల తాకిడికో భయపడి వుంటుందని ఆరోజు మావయ్య గారింట్లోనే కట్టివేశాము. మరునాడు ఉదయాన పొదుగు నిండి బాధతో కేకలు పెడుతుంటే అమ్మ చూసి పాలుపితికింది. మావయ్య ఉదయమే వెళ్ళి ఆప్రాంతంలో తెలిసిన వాళ్ళకి ఈ విషయంచెప్పి దాని తాలూకు మనుషులెవరైనా వస్తే చెప్పమని చెప్పివచ్చారు. మర్నాడు వాళ్ళు వచ్చి తీసుకువెళ్ళారు కధ సుఖాంతం అయింది. ఈ విషయం అక్కకు ఉత్తరంలో వ్రాస్తే ఇలా పద్యాల్లో జవాబు వచ్చింది. శ్రీలక్ష్మి పెండ్లి అంటే ఆ సినిమాలో మూగపిల్ల శ్రీలక్ష్మి పెండ్లి అన్నమాట.
శంకరాభరణం బ్లాగ్ లో  పద్య రచనాంశం "ఉపాయం"  లో యిచ్చిన బొమ్మ చూస్తే ఆనాటి సంఘటన గుర్తుకువచ్చింది. ఆనాటి స్మృతులను గుర్తు చేసిన వారికి ధన్యవాదాలతో )


[పింగళి మోహిని]

శ్రీలక్ష్మి పెండ్లి వేడుక
జాలీగా చూసి వచ్చు సమయము నందున్
నీలజలదమ్ము పోలిన
పాలిచ్చెడు మేక వెంట పడుటయు శుభమే!

పిలువ కుండగ నే మిమ్ము వెంటనంటి
బుజ్జగించినగాని తాఁపోవలేక
క్షీరమిచ్చుచు మీతోటి చెలిమి చేయు
మేకరాకడ మీకహా ! శుభము గాదె !

ఎవరిదొ ! ఎక్కడో ఉనికి ! ఏర్పడ చెప్పగలేము - దాని బం
ధువులను వీడి మిమ్ములను డాసిన కారణమేమొ ! స్వేచ్చ మై
నవనవ లాడుచున్ తిరుగు నల్లని మేక విచిత్ర రీతిలో
కవితకు మూలమైనిలచి ఖ్యాతిని గొన్నది ! వింత కాదొకో !

26, జూన్ 2013, బుధవారం

జై హింద్ !!!

[ పింగళి మోహిని ]

మాయని గాయమై కుములు , మాతృ ధరిత్రికి భారతాంబకున్
సాయమొనర్పగా దిగిన , సైనిక వీరుల త్యాగదీక్ష జా
తీయ పతాకలో యరుణ , ధీధితు లీనిన సూర్యవర్ణ  కా
షాయపు రంగుకున్ విలువ , సార్ధకమయ్యెను యార్తసేవలో!!!

29, ఏప్రిల్ 2013, సోమవారం

NTR సీతారామకల్యాణం పై ప్రశంసా పద్యాలు

[సేకరణ: శశిధర్ పింగళి]



[మొన్న యు-ట్యూబ్ లో సీతారామకల్యాణం లోని రావణబ్రహ్మ రుద్రవీణా విన్యాసం చూస్తుంటే, ఎప్పుడో చాలారోజుల క్రితం ఈ సినిమాపై ఒక కవి వ్రాసిన పద్యాలు గుర్తుకొచ్చాయి. అవి మీతో పంచుకుందామని పోస్టు చేస్తున్నాను. చూచి ఆనదించండి.]  ఈ లింకు ద్వారా వీక్షించండి 
http://www.youtube.com/watch?v=fWY1ofBN_3Q

రచన:  భాగవతుల సుబ్బరాయకవి.

ఘన భక్త్యర్థ విచిత్ర చిత్రమున నిర్ఘాంతభ్రమద్భీతి, చే
సిన, మీ నాట్యకళాప్రపూర్ణ పటిమన్ జెల్వొంది నల్దిక్కులన్
దనివోపన్నొనరింప జేసెనని సీతారామకల్యాణ మౌ
సినిమా చిత్రము సాక్ష్యమిచ్చు వినుమా! శ్రీయన్.టి.రామాహ్వయా!

అందురుకాక కొందరు జడాంధులు నా దశకంథరుండు; దు
ర్మంద తమోగుణాత్ముడయి మాధవువైరిగ నెంచు నిందలన్
బొందుగ బాపినట్లుగ నపూర్వ రహస్యము సర్వమానవా
మందిరమందు నందుకొనుమాడ్కి నటించితివయ్య రామయా!

పాయనిశంభు భక్త్యమృత ప్రాయుని ధీర వచప్రమేయ; మా
మ్నాయ విధేయుని ప్రతిభ న్యాయమయ ప్రతిమానధేయ; మా
ప్యాయ కళా చమత్కృతి ప్రపంచము మెచ్చినరీతి జూపితే
నీ యభిమాన పాత్ర గణనీయము పండితగేయ రామయా!

ఒక్కొక దృశ్యమున్ గనిన నూహలు నూగుచు నిండిపోవు; నిం
కక్కట భాష్పపూరములు కండ్లకు కమ్ముచు మానవాళికిన్
నిక్కముగా దశాననుడు నిల్చి నటించెనా యంచు దిగ్బ్రమన్
చక్కని భావదృశ్యమయి చక్కెరపానరసంబునయ్యెడిన్.
-----------------------------------------------------

24, ఏప్రిల్ 2013, బుధవారం

శంకరాభరణాలు

[శశిధర్ పింగళి]

20-03-2013
------------------
తీయని తెనుగున పద్యము
వ్రాయుటనేర్పించినారు వాత్సల్యముతో
శ్రేయము గురువరశ్రేణికి
వేయి సమస్యలు కవులకు వేడుకఁ గూర్చెన్
------------------
01-04-2013
వరబలగర్వితులసురుల
పరిమార్చుముతల్లియంచు ప్రార్ధింపంగా
వరమిచ్చిసురలకు శుభం
కరిసింహమునెక్కి దైత్యగణముల దునిమెన్.
----------------------
09-04-2013   అంశము: మయసభ
ఎంచి చూచినదంతయు మంచికాదు
చెడ్డదనుకొన్న దొకసారి చేయుమేలు
కర్మ ఫలములు మనచేత కలవె చెపుమ!
బ్రతుకు నిత్యంబు మయసభై భ్రమలు గొలుపు!
---------------
 ఏకవస్త్రను కులసతి నీడ్చుకొచ్చి
అతడు చేసిన యవమాన మాత్మ తలచి
భీమసేనుడు, గాంధారి పెద్దకొడుకు
నూరుభంగమ్ము గావించె నుగ్రతముడు

(శంకరాభరణం బ్లాగు సమస్యలకు పూరణలు)


21, ఏప్రిల్ 2013, ఆదివారం

శంకరాభరణాలు

 [శశిధర్ పింగళి]

25/02/2013
రణవిభూతుల బాంబుదాడుల రౌద్రులైచెల రేగుచున్
పణమువెట్టిరి మాదుప్రాణము పాడుమూకల ముష్కరుల్
ఫణివిభూషణ! పార్వతీశ్వర! పాహియంచును, నీకృపే
క్షణమెకోరుదు, నిచ్చునాకదె సర్వదా సుఖశాంతులన్.

26/02/2013
సతిని యెడబాసి రాముండు సఖులగూడి
రావణాసురుసేనపై రణము సలుపు
వేళ తేరుతానుగనిల్చి వేగమె రఘు
పతిని తలదాల్చు స్వామికి వందనమ్ము

27/02/2013
పతియె ప్రత్యక్ష దైవంబు పడతికెపుడు
ననెడు సూక్తిని నెరనమ్మి యాచరించి
ఇహముపరముల నాశించు ఇంతికా ప
తిని భజియింప ముక్తి ప్రాప్తించు ననఘ!

(శంకరాభరణం బ్లాగు సమస్యలకు పూరణలు)

11, ఏప్రిల్ 2013, గురువారం

విజయీభవ

[రచన: పింగళి వేంకట శ్రీనివాస రావు (శ్రీకాశ్యప)]
(040-23838408, 8179140596 కార్యదర్శి, చైతన్యభారతి సాహిత్య సాంస్కృతిక పరిషత్.)

గీ||    నగ్న యోగినులట్లుండి నయములేని
    వృక్షవనితల నెమ్మేన వింతవింత
    చివురుజొంపాల వలువలు సిద్ధపరచి
    మాన సంరక్షణముచేయు మహితఋతువు.

గీ||    శిశిరమును త్రోసిరాజిల్లు చేవగాడు
    కాలపురుషుని తొలుదొల్త కడుపుపంట
    తుంట విలుకాని నెయ్యంపు కంటివెలుగు
    సరస ఋతురాజు వచ్చె వసంతుడిలకు.

గీ||    ఆది ఋతురాజు వైభవమవని చాట
    కోరి సహకార పల్లవకోమలములు
    మెక్కి రెచ్చిన కంఠాన మించిపాడె
    కొమ్మ కొమ్మను జేరి పుంస్కోకిలమ్ము.

గీ||    శ్రీలు కెంగేలధరియించి కాలవిభుడు
    చైత్ర రధమెక్కి ముదమార జైత్రయాత్ర
    సకలహితగామి సఖుడు వసంతుతోడ
    ఇలకు చనుదెంచె విజయుడై ఎలమిమీర

ఉ||    స్వాగతమో సమాగత సువత్సర కాల కుమారయంచు, నీ
    యాగమనమ్ము కోరి హృదయమ్మును కోవెలరీతి జేసి, పు
    న్నాగవరాళిలో వర సునాదవినోద సరాగ రంజికా
    రాగమునూది పల్కె మది రంజిల కోయిల గున్నమావిపై.

చం||    అరుదుగ వచ్చితీవు నిలనర్వది వత్సరముల్ గతించె, నీ
    దరిశన భాగ్యమబ్బకను, ధన్యులమైతిమి నీదురాకచే
    మురిపెముతోడ నీ మృదుల పుణ్యకరమ్మున నాశిషావళుల్
    ధరపయి గ్రుమ్మరించి వసుధన్ విజయుండవుకమ్ము నిమ్మెయిన్!

ఉ||    కాలమనంగ దైవతము కాలము గాయపు నౌషధంబగున్
    కాలమనంతవాహిని సుఖంబును కష్టములారుపాళ్ళుగా
    మేలగు షడ్రసోభరిత మేలిరసాయనమందజేయునో
    కాలస్వరూప! శ్రీవిజయ! కామితదాయక! నీకు మ్రొక్కెదన్.

మ||    ఋతుషట్కంబులనేల వచ్చిన మహోత్కృష్ట ప్రభారాశి! నీ
    యతులైశ్వర్య కృపాకటాక్షముల నత్యంత ప్రమోదమ్ముతో
    క్షితిసంవాసుల మీద జూపి గొనుమా! కీర్తి ప్రశంశోన్నతుల్
    గతగాయంబులు మాన్పగా తగినదీ కాలంబు శేయస్కరా!

ఉ||    మానవతా ప్రవాహముగ మానిసి నిత్యము తోటివారికిన్
    మానిత రీతి సాయపడు మంజుల మానస భవ్యనందనో
    ద్యాన వనాంతరమ్ముల సుధారస పూరిత దివ్యపుష్ప సం
    ధానము గూర్చుమోయి సురధామపు నందన! తోటమాలివై.

ఉ||    చందన చర్చతోడ విరజాజుల వీవనలందు కాలమా!
    వందనమయ్య నీకు సురవందిత క్షాత్రముమీర మేదినీ
    స్యందనవాసివై కుటిల చర్య నియంతవు నౌచు ధర్మ సం
    స్పందన బాదుగొల్పి పరిపాలన చేయుము నీదు బిడ్డలన్

శా||    శ్రీమంతంబయి పండుగాక! పృధివిన్ స్నేహార్ద్రతా భావముల్
    సామంతంబయి నిండుగాక! సుమనోసామ్రాజ్యముల్; పాలితుల్
    సీమంతంబగుగాక! సృష్టి; సమతా శ్రీసస్యకేదారమై
    హేమంతంబగుగాక! నీదు విజయశ్రీనామ కాలంబిలన్! 

        " సర్వేజనాః సుఖినో భవంతు "
        " సమస్త సన్మంగళాని సంతు "
...........అందరికీ ఉగాది శుభాకాంక్షలు..................

10, మార్చి 2013, ఆదివారం

పార్వతీశ్వరా !

[పింగళి శశిధర్]

1.   దోసిలి యొగ్గి వేడెదను దోసము లెంచని స్వామివంచు, నీ
      సేసలు నెల్లవేళల వశీకర శ్రీకర మార్గదర్శులై
      శ్వాసగ నిండినామదిని శాశ్వత సుందర మార్గగామిగా
      చేసెదవంచు, నీ చరణ సేవన చేసెద పార్వతీశ్వరా !

2.    అన్నము లేకనీవిటుల అంజలిసాచి చరించనేల, నీ
      కున్నది గాదె ముందరనె కోమలి మాయమ అన్నపూర్ణ, నీ
      వెన్నిక తోడ కోరినది వెన్కటి మాభవ రాశులేకదా !
      మన్నన చేసివేడెదను మాయని నీకృప పార్వతీశ్వరా!

3.    పెన్నిధి వోలె జీవులకు పెంపగు జీవన ముక్తినిచ్చి, శ్రీ
      పన్నగమున్ గజమ్ముల నపార కృపారసమందుదేల్చి, యా
      పన్నుల గాచినట్లు నెడబాయని, మాయని యాదరంబుతో
      నన్ను కృపామతింగనుము నాగవిభూషణ పార్వతీశ్వరా !

4.   నిన్ను కవుంగలించుకొన నిచ్ఛజనించెను తండ్రి, సుంత నా
      పన్నగభూషణాది జటపాయలనావల సద్దుకొమ్ము, నా
      చిన్ని మొగంబు నీ యెడద జేరిచి చెప్పెద నొక్కమాట, ఓ
      యన్న! దయామయా! శరణు, యాశ్రిత రక్షక! పార్వతీశ్వరా !

5 .  పాహి! దయామయా! పరమ పావన! సజ్జనలోకవందితా!
     దేహియటంచు వేడెదను దేహములోపలనుండు నాత్మ, వి
     ద్రోహుల గెల్వగన్ నిను యధోచిత రీతుల ప్రస్తుతింతు, నం
     దేహము లేకకావుమయ దీనశరణ్యుడ! పార్వతీశ్వరా !

                               శివరాత్రి శుభాకాంక్షలతో...
+

8, మార్చి 2013, శుక్రవారం

ఆమె

[ శశిధర్ పింగళి ]

పతికి సేవలుజేయుచో పడతిదాసి,
మరియు మంత్రాంగవేళల మంత్రి తాను,
కొసరి తినిపించు సమయాన కొమ్మ! అమ్మ!
చేరి సుఖమును పండింప చెలియ రంభ!

లలిత సౌందర్యకలితయౌ లక్ష్మి యామె!
సహన సౌశీల్య సాద్గుణ్య క్షమకు ధాత్రి!
అతివ షాడ్గుణ్య సౌభాగ్య కలిత యగుచు
నిలచు నిత్యంబు సత్యమై నిఖిల జగతి!

తల్లి యిల్లాలు చెల్లెలు తనయ యగుచు
అలరుచుండును నట్టింట నతివ తాను
కలికి మగవాని పాలిటి కల్ప తరువు
మగువ లేకున్న మగవాడు మట్టిబొమ్మె!

మహిళా దినోత్సవ శుభాకాంక్షలతో..

17, ఫిబ్రవరి 2013, ఆదివారం

మహాభారతంలో తిక్కన దిద్దిన సుధేష్ణ 2


[ పింగళి వెంకట శ్రీనివాస రావు ]

"కామాతురాణాం నభయం నలజ్జా" అన్న ఆర్యవాక్కు అక్షరాలా నిజమైనది. కీచకుని కామవాంఛ జంకునకు చోటివ్వలేదు. సుధేష్ణ వాని మనసాతని ముఖవైఖరిని బట్టియే గ్రహించినది. వానిప్రవర్తనలో అసభ్యత, అసహ్యము తాండవమాడుచున్నవి.  ఆమె భయపడినట్లుగానే సైరంధ్రి విషయము ప్రస్తావనకు తేనే తెచ్చినాడు.  ముందుగనే ఈ సంఘటననూహించిన సుధేష్ణ తన మేధనుపయోగించి తమ్ముని మాటలు విననట్లు నటించి వేరుసంభాషణను పురస్కరించి వాతావరణమును తనకనుకూలపరచుకున్నది. కీచకుడు దీనితో కొంతహతాశుడయినాడు. అక్క వింతచేష్టితమునకు నిట్టూర్చి యందుండి వెడలినాడు. అక్క ఊపిరిపీల్చుకొన్నది. కాని అది ఎంతసేపు. పోయినవాడుపోక మరల వెనుదిరిగివచ్చినాడు. వదలిన దనుకున్న పీడమరల దగులుకొన్నది. సైరంధ్రిని సమీపించి ఆమె పట్ల ఎంత అసభ్యత ప్రదర్శింపవచ్చునో అంతయునూ ప్రదర్శించినాడు.  తన మక్కువ అక్కవలననే తీరవలయునని నిర్ణయించుకొని అక్కనే శరణుజొచ్చినాడు. మదనావేశము పూర్తిగా తలకెక్కినది. అతని వేగిరపాటును జూచిన సుధేష్ణ కర్తవ్యోన్ముఖురాలయినది. వలదని చెప్పినా వినువాడుగా కానరాలేదు. దైవమా! యని ఒకసారి ఆకసమును జూచి భగవంతుని స్మరించినది. తమ్మునియధర్మ కృత్యమునకు విచారపడినది. ధర్మమామెను తట్టి హెచ్చరించినది. సైరంధ్రి గతియేమి కానున్నది. కీచకుని కామాగ్నికి ఆహుతి కావలసినదేనా? ఆమె నీవిపత్తునుండి కాపాడుటెట్లు? గుండెలు దిటవుజేసుకొని ఎటులైన తమ్మునికి చెప్పి చూతమని ప్రారంభించినది. తెనాలివారి నిగమశర్మ అక్క పాత్రనియ్యెడపోషించినది. తమ్మునితో ప్రేమను పురస్కరించి లాలిత్యముతో... పిచ్చివాడా! అప్సరసలవంటి అనేకమంది కాంతలు నీపొందును గోరుచుండగా నీరసాకారమైన సైరంధ్రి నీ కేల నాయనా!? యని లౌక్యమును బ్రదర్శించుచూ అనునయించినది. వాని పొందును తమంతతాముగా ఇష్టపడుకాంతల వైభవమును సుఖమును అతిశయించి వివరించినది. ఆ వివరణాత్మకధోరణిలోని తిక్కన మహాశయుని మృదుమనోజ్ఞ పదలాలిత్య పద్యరత్నంఇది. 


సీ:   లలితంబులగుమట్టియల చప్పుడింపారనంచకైవడి నడనల్లవచ్చి
      యెడమేని నెత్తావి సుడియంగ పయ్యెదసగము దూలించిపైమగుడదిగిచి 
      సోలెడునెలతీగ లీల గ్రాలుచు వింత చెలువంబు దలకొనజేరినిలిచి
      తెలిగన్నుగవకు నెచ్చెలియైన లేత నవ్వొలయంగ సరసంపు బలుకుపలికి

తే.గీ: మెరయు చెయ్యలరాగంబు మెయికొనంగ
      నెడదసొగయించుమాటల నెలమి మిగుల
      నిన్ను ననురక్తి గొలుచు నన్నెలతలుండ
      నీరసాకారసైరంధ్రి గోరదగునె!?

యెంతగొప్ప విషయమైనా అదిమనకు ఇష్టం లేకపోయినా ఇతరులకు దానిపై విరక్తి కలిగించాలన్నా దానికి లేనిపోని అపభ్రంశాలన్నీ కల్పించి దానిమీద అసహ్యం పుట్టేలా వర్ణించి చెప్పడం సాధారణంగా జనసామాన్యంలో జరుగుతూ వుండే విషయమే. సరిగ్గా అదే చేసింది మన సుధేష్ణ.  అయితే కీచకుడేమయినా మాటలురాని వాడా? "నాకొలువు వారుకాద న్నాకేశుని గొలుచు నంగనలలోనైన నిట్టిచెలువము కానరాద"ని నిష్కర్షగా తేల్చిచెప్పినాడు. సుధేష్ణ మార్మిక వాదమువీగిపోయినది. 
అయినను ఆమెపట్టుసడలించలేదు. ప్రభుశాసనమునకు లొంగువాడు కాదని ఆమెకు తెలుసు. అందుకే చివరి అస్త్రముగా ధర్మమునాశ్రయించినది. పరకాంతల బలాత్కారపు పొందుధర్మ విరుద్ధమురా నాయనా! యని గడ్డము పట్టి బ్రతిమాలిచెప్పినది. అట్టి అధర్మమునకు పాల్పడిన వారి పూర్వ సంఘటనలెన్నియో వివరించినది. ఇట్టిధర్మ ప్రవచనములు కీచకుని చెవికి సోకునా? ఇదియును అడియాసయే అయినది కడపటి అస్త్రముగా తనపెద్దరికమును పణముగాపెట్టినది. దీనితోనైనా తమ్ముని దుష్ప్రవర్తన మారుతుందేమోనని ఆశించినది. కాని ప్రయోజనం లేకపోయినది. మదబలగర్వితుడు, కామోన్మాది అయిన కీచకుని ప్రత్యుత్తరము హద్దులు దాటినది. అక్క పెద్దరికమును విస్మరించినాడు. మమతను అనురాగమును మంటగలిపినాడు. సంబోధనలోనే తన అహంకృతిని వెళ్ళగ్రక్కుచూ కీచకుని నోటపలికించిన తిక్కన గారిపద్యమిది. 

మ: వనితా! యేనొకపల్కుపల్కెద జతుర్వారాశి మధ్యంబునన్ 
      ఘన బాహాబలమొప్పనన్ను నెదురంగా నెవ్వడుంలేమియె
      వ్వనికిందెల్లముగాదె? దాని మగలున్ వజ్రాహతింగూలుశై
      లనికాయంబన మధ్భుజా సమదలీలన్ గీటడంగెంచెదన్"

అని బీరములు పలికి "నీవు నామేలుగోరుదానవే అయిన మారుమాటాడక నా అభీష్టమును పాటించి నెరవేర్చు" మనియామె పాదములపై సాగిలపడినాడు.  సున్నిత మనస్విని సుధేష్ణ యెట్టి ధర్మసంకటమున బడినదో గమనింపుడు. తమ్ముడను పక్షపాతమొకవైపు దాని మగలు గంధర్వులే! తమ్మునకేమియెగ్గు తలపెట్టెదరో! యన్న భయమొకవైపు. ధర్మగ్లాని జరుగుచున్నదే! యన్నవెరపొక వైపు, కొంత సైరంధ్రి పట్లసానుభూతి మరికొంత. తమ్ముడు అవివేకి అయినాడే! అన్నదిగులింకొంత. ఇవి అన్నియు పెనగొని సుధేష్ణ మస్తిష్కమున పెనుతుఫాను చెలరేగినది.  ఆమె కనులనుండి భావనార్ద్ర బాష్పకణధారలు జాలువారినవి. ఈ సంకటస్థితి లో ఆమెగాకున్న మరియొక సామాన్య వనిత ఈ విచికిత్సకు యెదురు నిలిచి మనగలుగునేమో యోచింపుడు. 

కఠినమైన ధర్మ నిర్వహణము అసిధారావ్రతము వంటిది. ఆందామె కృతకృత్యురాలు కాలేకపొయినది.  స్త్రీ హృదయము కదా! సోదర ప్రేమ ముందు లొంగిపోయినది. అప్పటికీ ఇరుపార్శ్వముల నుంచి ఆలోచించినది. మన్మథ శరాగ్నికీలల చేతగాని గంధర్వుల గుప్త ప్రహారముల చేతగాని తమ్మునకు చావు తప్పదు. అయిన అధర్మమునకేల పాల్పడ వలె? అవును. అయినచో ఇంకొక సున్నిత విచారణ చేసెదగాక! "ఇప్పట్టునగీచకుని దిరస్కరించిన వాడు యెదిరించి నిలుచుననుకొందము.  అప్పుడు తనకీకాస్త పెద్దరికమునూ దక్కదు సరికదా! అప్పుడు రాజు విరటుని గతియు, ఆపై నా గతియు నేమికావలయును? కీచకుని క్రోధము సద్యస్కాలఫలప్రదము కదా! సైరంధ్రిని కైవశించెనే అనుకొందము. గంధర్వులు వీని నెదిరించగలరా?

నేటి బలవంతులలో సాటి లేని మేటి వీడు. గంధర్వులు వీనిని గెలువ సాధ్యము గాక మిన్నకున్నచో అపుడు అక్క తన అభీష్టమునకడ్డు వచ్చినదన్న అలుక నాపై శాశ్వతమగును గదా! అన్నిటినీ మించి తనను వెన్నుదన్ని రక్తమును పంచుకొని  పుట్టిన తోబుట్టువు అన్న ప్రేమ పాశము వైపే త్రాసుముల్లు మొగ్గుజూపుచున్నదే! దానికేమి సమాధానము చెప్పగలను." ఈ విధముగా సుధేష్ణ వితర్కించుకొన్నది. ఇట్టి విషమ సంకటమునజిక్కి చివరకు ఒక నిర్ణయమునకు వచ్చినది. ఉపాయము కూడా ఆలోచించిపెట్టుకొన్నది. తమ్ముడిని ఊరడించి పంపివైచినది. ఇక తరువాత ఘట్టమునకు తెర లేచినది. సుధేష్ణ సైరంధ్రి ని రావించినది. లేని అస్వస్థతను నటించినది. సైరంధ్రితో కవిబ్రహ్మ వాక్యములలో ఇట్లున్నది.

కం|| పదవెదు తృష పెల్లిదము న
      వదనము వరువట్లు వట్టెవాసిత రాజ
      న్మదిరారస మానగ నా
      హృదయంబున వేడ్కయెసక మెసగెడు తరుణీ!

కం|| కీచకుని ఇంటనెప్పుడు
      వాచవియగు బహు విధముల వారుణి గలుగున్
      వేచనియిచటికి గొనిర 
      మ్మా! చూతముగాని నీ గమన వేగంబున్.

సుధేష్ణ పలికిన మర్మపు మాటలు విని సైరంధ్రి విషయము గ్రహించినది. తానచటికి యేగుట అనుచిత కార్యమగుననుచూ తొలుత చేసిన బాసను ఙ్ఞప్తికి తెచ్చినది. సుధేష్ణ ఉలిక్కిపడినది. తాను చేయుచున్నది అధర్మమని యంతరాత్మ తట్టి ప్రబోధింనది. ఆమె వాస్తవికత దురపిల్లినది. మనో, బుద్ధులు ఆలోచించినవి. కానీ అహంకార చేతనముదే పైచేయి అయినది. తను చేయబోవునది అనుచిత కార్యమని తెలిసియూ తమ్ముని ముచ్చట తీర్చుటకే ఆ మగనాలి కట్టుబడినది. కపటగాంభీర్యమును ప్రదర్శించి సైరంధ్రి తో మేలపు మాటలు తెచ్చి యతికించుకొని పలికినది. అది మనకు పరాయి గృహము కాదనియు, అచటి వారి హృదయములలో నీ ఉనికి శ్లాఘనీయమనియు, వారిని నీవటు భావించుట మరియాద కాదనియూ హితము చెప్పుచునే నిష్ఠురోక్తులు పలికినది. మన కలయిక మొదలు ప్రసంగ వశమున వారికి నీ గుణోన్నతులు వర్ణించి చెప్పుదునని మెచ్చుకోలు మాటలు పలికినది. నీవిట్లనుట " నెయ్యము తియ్యము కల్మియే"యని అనునయ నిష్ఠూరములాడినది. సఖీ! అని సంబోధించి చెలువమును ఇనుమడించినది. బ్రతిమాలినది. ప్రార్ధించినది.

సైరంధ్రి సుధేష్ణను "అత్యంత కలుషాత్మ"గా భావించినది. ఆమె అట్లు భావించుటలో వింత లేదు సరి కదా! న్యాయము కూడా ఉన్నది.  ద్రౌపది సైరంధ్రి వేషము ధరియించి పరుల ఇంట ఊడిగము చేయ తలపెట్టిన కారణము వేరు. తానిప్పుడు గట్టిగా సుధేష్ణను ధిక్కరించిన మూల కారణ ప్రయోజనమునకు భంగము వాటిల్లును. ఆమె విఘ్న నిహన్యమాన. పూర్తిగా దైవం మీద భారము వేసినది. కీచకుని ఇంటికి వెళ్ళినది. తాను ఊహించిన ఘట్టమే యెదురయినది. వాని బారినుండి తప్పించుకొను ప్రయత్నములో పరుగులెత్తినది. వాడు వెంటపడినాడు. విరటుడు కొలువుదీరి యున్న సభామందిరసమీపమున వెనుక పాటుగా కాలితో తన్నినాడు. ఆమె భయవిహ్వలయై క్రిందపడి ధూళిధూసరితయై లేచి శోకమూర్తివలె సభను ప్రవేశించినది. ఈ ఘట్టము తనభర్తలతో సహా సభాసదులందరు తిలకించినారు. ధైర్యము చేసి విరటుడు వారింపగా కీచకుడు వెనుదిరిగినాడు. సైరంధ్రి సభను నిలదీసినది. కంకుభట్టు మందలింపుతో సుధేష్ణవద్దకు వెళ్ళినది. సుధేష్ణ ఏమియు ఎరుగని నంగనాచివలె ఇలా మాట్లాడినది. "ఇంతభయవిహ్వలవై కంపించు చున్నావేమి? శరీరమంతయు దుమ్ముకొట్టుకొనియున్నదేమి? ముఖమంతయు మేఘావృతమైన చంద్రబింబము వలె చెమటలతో కళావిహీనమైనదేమి? నిన్ను పరాభవించినవారెవ్వరైననూ వారినిప్పుడే చంపివేసెదను" అంటూ నయగారపు ఇచ్చకములు పలికినది. ఆమె పలుకులు విన్న సైరంధ్రి ఆమెను మహాజంతయని మనసున భావించినది. 

తరువాత విరటుని పనుపుమేరకు సుధేష్ణ ఆమెను నిన్ను జూచిన మగవారు మన్మథ శరాగ్నికీలలజిక్కి మతులుకోల్పోవుచున్నారు. మరియొకచోటికి వెళ్ళి నీ గడువు పూర్తిచేసుకొనుము అని తేల్చి చెప్పినది. సైరంధ్రి అమ్మా! ఎటులో ఇంతకాలమూ భరించితివి. ఇంకొక పదమూడు దినములు మాత్రము నీయొద్దనుండనిమ్ము. నా భర్తలు నీరాజుకు, రాజ్యమునకు మేలుచేయగలరు అని సహజ వినమ్రయై అర్థించినది. సుధేష్ణ నారాజును, నా సుతులను కాపాడమని అర్థించి, యుండుటకు అంగీకరించినది.  కథా సంవిధానముతో తాదాత్మ్యము చెందక తీరమునుండి పరిశీలనా దృష్టితో జూచిన యెడల సహజగుణశీలయైన సుధేష్ణ పుట్టినింటిమీద మమకారమునకు అసిధారాసదృశమైన ధర్మనిర్వహణకు నడుమ జరిగిన ఘర్షణలో విధివంచితయై ఓడిపోయిన మన తోటి భారతీయుల ఆడపడుచును క్షమాపణదృష్టితో మనమాదరింపకున్న చరిత్రలో ఈమెను "పాప" మని మన్నించువారెవరుందురు? 
     **  **  **  **  ** 


12, ఫిబ్రవరి 2013, మంగళవారం

మహాభారతంలో తిక్కన దిద్దిన సుధేష్ణ-1

[ పింగళి వెంకట శ్రీనివాస రావు ]

మహాకావ్య నిర్మాణం ఒక అరుదైన అపురూప కళాసంపద. దీనికి కేవలం భాషా పాండిత్యం ఒక్కటే సరిపోదు. కవికి ఇతివృత్తంలోని పాత్రలహృదయములను తనకనుసన్నల నర్తింపజేయగలనైపుణ్యత అవసరము. వ్రాయునపుడు ఇతివృత్తములోని ప్రతిపాత్రకు తగినంత న్యాయము చేకూరినదా? అనువిచికిత్సకు అవకాశముండదు. తనువ్రాయతలపెట్టిన కావ్యమునందలి ఇతివృత్తమే కనుచూపుమేర మహాసాగరమువలె కన్పట్టుచుండును. అట్టియెడ నిర్మాణకుని దృష్టియావత్తు కావ్యనాయికా నాయకుల పాత్రల చిత్రీకరణ యందే లగ్నమగుచుండును. కాని ప్రతినాయకుని యొక్క, మధ్య మధ్య వచ్చు అల్పపాత్రల యొక్క చిత్రీకరణకు విషయమునకు అంతగా ప్రాధాన్యత ఇచ్చుట అరుదు. ఒకవేళ ఎవ్వరేని ఇట్టివిషయమున జాగరూకత వహించిననూ పూర్తిగా కృతకృత్యులు కాలేకపోవచ్చును. అయిన నిట్టి నిశితపరిశీలన సామాన్య సృష్టికర్త అయిన రచయితకు కేవలం గగనకుసుమ సదృశమేనా?! అవునని చెప్పుటయెంతమాత్రము సమంజసము కాదు. అరుదనిమాత్రమే చెప్పగలము.

అందుకై ప్రయత్నించి కొంతవరకు కృతకృత్యుడైనవాడే "మహాకవి" అని అనిపించుకొనును. ఇది ఒక అలంకారశాస్త్రమునకు సంబంధించిన విషయముగా పరిగణింతురు. మొత్తంమీద ఇట్టి కావ్యరచనా విధానము అసిధారావ్రతము వంటిది అనుటలో అతిశయోక్తిలేదు.

తనరచకు తానే పరవశుడైన కవి అంతవరకు కూలంకషముగా సాగిన కవితాధారకు తానే అడ్డుకట్ట కాగలడు. ఈవిషయమున ఉభయకవిమిత్రుడు కవిబ్రహ్మ అయిన తిక్కన సోమయాజి సాటిలేని మేటికవి అనిపించుకొన్న సుప్రసిద్ధ మహాకవి.